ANKARA ÜNİVERSİTESİ ASTRONOMİ VE UZAY BİLİMLERİ
ARAŞTIRMA ve UYGULAMA MERKEZİ
(ANKARA ÜNİVERSİTESİ GÖZLEMEVİ)
GÖZLEM ve DEĞERLENDİRME YÖNERGESİ
I. AMAÇ ve KAPSAM
Madde-1. Toplam 33 Madde ve 4 Ek (EK-A, EK-B, EK-C ve EK-D)’den oluşan bu yönerge, Ankara Üniversitesi Gözlemevi’nde yürütülecek olan bilimsel gözlemlerin planlanması, organizasyonu ve takibine yönelik planlamayı düzenler. Merkez Yönetim Kurulunca seçilen “Gözlem ve Değerlendirme Komisyonu” üyeleri bu yönerge çerçevesinde sorumlu olduğu alanlarda yetkilidir.
Madde-2. Dört üyeden oluşan Gözlem ve Değerlendirme Komisyonu Merkez Müdürlüğünce seçilir. Görevlendirme 1 yıllık süre için yapılır.
Madde-3. Dört üyeden oluşan Gözlem ve Değerlendirme Komisyonu ayda iki kez değerlendirme yapmak üzere toplanır.
II. TANIMLAR
Madde-4. Merkez; Ankara Üniversitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Araştırma ve Uygulama Merkezi dir.
Madde-5. Gözlemevi; Merkezin faaliyetlerini sürdürdüğü Ankara Üniversitesi Gözlemevi dir.
Madde-6. Komisyon; Gözlemevi’nde yürütülecek gözlemlerin planlanması, organizasyonu, takibine yönelik planlamayı oluşturan ve yürüten, Merkez Yönetim Kurulu tarafından seçilmiş dört kişiden oluşan komisyondur.
Madde-7. Gece Gözlem Sorumlusu; Gözlemevi’nde yürütülen gözlemlerin gecelik gözlem ekibi sorumlusudur.
Madde-8. Proje yürütücüsü; Gözlemevi’ne Gözlem ve Değerlendirme Yönergesi kapsamında sunulan gözlem projesinden sorumlu ve o gözlemleri yapmakla yükümlü olan araştırmacıdır.
III. GENEL HÜKÜMLER
Madde-9. Gözlemevi’nde yürütülmekte olan bilimsel gözlemlerin planlanması, organizasyonu ve takibine yönelik planlama düzeni, aşağıda belirtilen ilkeler çerçevesinde yürütülmesi sağlanır :
a) Sürekli olarak (rutin) gözlenebilecek sistemler,
1- Örten değişen yıldızların minimum zamanı gözlemleri
2- Bünyesel değişen yıldızların maksimum ve minimum zamanı ile ışık eğrisi gözlemleri
3- Bazı örten çift yıldızların dönemli ışık eğrilerinin takibi
gibi gözlenmeye değer olan ve Komisyon tarafından seçilen gök cisimleridir. Bir program dahilinde seçilecek olan örten değişen yıldızların minimum zamanı gözlemlerinin değerlendirilmesinde görev alacak kişiler bir ekip halinde oluşturulur ve yapılacak yayınlar takip edilir. Benzer şekilde incelenmek üzere seçilen bünyesel değişen yıldızların maksimum ve minimum zamanı ile ışık eğrisi gözlemleri de görevlendirilecek bir ekip tarafından değerlendirilip yayın işlemlerinin yapılması kontrol altında tutulur. Işık eğrisi tamamlanmak üzere seçilen örten çift yıldızların gözlem verilerinin analizi ve bu çalışmaların sonuçlarının yayınlanması ile ilgili görevler bir veya iki cisim halinde Gözlem projelerinde ve Gözlem etkinliklerinde görev alan Yüksek Lisans / Doktora öğrencileri ile Araştırma Görevlilerine verilir.
Bu cisimlerin belirlenmesi ve gözlemlerinin yapılması ile ilgili her türlü düzenleme, Komisyon’un görevlendireceği bir üyenin başkanlığında toplam üç kişi tarafından yürütülür, ve bu konu ile ilgili bilgiler Komisyon Başkanına aktarılır. Tüm bu bilgilerin değerlendirilmesi ile ilgili yayın öncesi kararlar ve yürütülen işlemler daha sonra, onaylanmak üzere Komisyon olarak Merkez Müdürlüğüne aktarılır.
b) Bir gözlem yılı 3 ayrı Gözlem Proje Dönemine ayrılır :
Dönem Başvuru tarihi Gözlem Dönemi
A 10 – 25 Ekim 1 Kasım – 28/29 Şubat
B 10 – 25 Şubat 1 Mart – 30 Haziran
C 10 – 25 Haziran 1 Temmuz – 31 Ekim
c) Gözlem Başvuru Formu, Komisyon’un görevlendireceği iki kişi tarafından kullanıma hazır olmak üzere Gözlemevi web sayfasına yerleştirilir. Gözlem Başvuru Formu’nun içeriği EK-A da verildiği gibidir. Konu ile ilgili duyurular Gözlemevi web sitesinde verilir.
d) Gözlem taleplerinin karşılanmasına yönelik ölçütler (kriterler)
Bölüm III’deki gibidir ve bunlar Gözlem Başvuru Formu’na ekli olarak verilir.
Madde-10. Rutin gözlemler dışında sunulan diğer gözlem projelerinin, bilimsel açıdan literatür bilgisine dayalı gerekçelerle sonuçlandırılabilir ve yayına (ulusal/uluslararası) dönüşebilir olması gerekir. Gözlemevi’nde elde edilen gözlem verilerine dayalı her türlü yayının (ulusal/uluslararası) bir nüshası Merkez Müdürlüğü’ne sunulmak üzere Komisyon’a verilir.
Madde-11. Projede talep edilen gözlem tarihi ve zamanlarının gerekçeleri Gözlem Başvuru Formu’nda ayrıntılı bir şekilde sunulur.
Madde-12. Bütün proje gözlemleri, ilgili Gece Gözlem Sorumlusu denetiminde ve sorumluluğunda yürütülür.
Madde-13. Tüm gözlem verileri Gözlemevi Veri Arşivi’ne aktarılmak zorundadır.
Madde-14. Projelerin değerlendirilmesinde öncelik sırası,
a) Uluslararası ortaklık içeren araştırma projeleri
b) Lisansüstü tez projeleri
c) Diğer projeler
d) Gözlemevi’nin sürekli olan (rutin) gözlemleri şeklindedir.
Madde-15. Zorunlu teknik nedenlerle ortaya çıkabilecek tahsis edilmiş gözlem zamanı kayıpları telafi edilemez ve bu durumda proje yürütücüsü bir hak iddia edemez.
Madde-16. Proje yürütücülerinin Gözlemevi’nde yürütülen her türlü eğitim ve popüler etkinliklere katılması, önerdikleri projelerinin değerlendirilmesinde dikkate alınır.
Madde-17. Gözlem projelerinin değerlendirilmesi ve gözlem zamanı tahsisi, üçer aylık dönemler şeklinde, Komisyon tarafından sonuçlandırılır ve Gözlemevi web sayfasında duyurusu yapılır.
Madde-18. Gözlem gruplarının belirlenmesinde dikkate alınacak ilkeler (bkz. EK-B) çerçevesinde gözlem grupları, Komisyon tarafından oluşturulur ve takip edilir.
Madde-19. Gözlemci konutlarının kullanımına yönelik her türlü düzenlemeden sorumlu olacak eleman/elemanlar Komisyon tarafından görevlendirilir. Görevlendirilen bu eleman/elemanlar konuyla ilgili her türlü sorunu, Komisyon üyelerince değerlendirilip Merkez Müdürlüğü’ne bildirmek üzere Komisyon’a iletmekle yükümlüdür.
Madde-20. Gözlemsel etkinliklerde gözlemci konutlarının kullanılması sırasında dikkat edilmesi istenen hususlar EK-C’de verildiği gibidir.
Madde-21. Gözlemlerin arşivlenmesi ile ilgili her türlü düzenlemeyi içeren web tasarımı, sayfa düzeni, bilgisayar kullanımı ve teknolojik işlemler, Komisyon’un görevlendireceği bir elemanın sorumluluğunda yürütülür ve bu işlemlerle ilgili her türlü bilgi ve sorun komisyon üyelerince değerlendirilip takip edilir. Konu hakkındaki bilgiler Merkez Müdürlüğüne komisyon tarafından iletilir ve bu konu ile ilgili ilanlar da Gözlemevi web sayfasında duyurulur.
Madde-22. Rutin gözlemlerin yayına hazırlanması işlemleri EK-D’de belirtilen kriterler çerçevesinde Komisyon’un seçeceği ve yetkili kılacağı elemanların görevlendirilmesiyle düzene sokulur ve konu ile ilgili değerlendirme Komisyon’un yapacağı toplantılarda değerlendirilerek Merkez Müdürlüğü’ne sunulur.
Madde-23. Gözlemlerin yayına dönüşüp dönüşmediği proje yürütücüsünün Komisyon’a teslim edeceği yayının bir nüshası ile kesinleşir.
Madde-24. Komisyon yıllık gözlem etkinliği ile ilgili bir Raporu, Merkez Müdürlüğü’ne mütakip yılın 31 Ocak gününe kadar sunmakla yükümlüdür.
Madde-25. Rutin gözlemlerin haritaları Komisyon’un görevlendireceği bir kişi tarafından çıkarılacaktır.
IV. LİSANSÜSTÜ TEZ PROJELERİNE İLİŞKİN EK HÜKÜMLER
Madde-26. Proje, Lisansüstü tez çalışması için gözlemsel veri üretmek amacında ise (tez projesinin ilgili Fen Bilimleri Enstitüsü Müdürlüğü’nce onaylanmış olması koşuluyla) proje önerisi, proje yürütücüsü olan lisansüstü öğrenci tarafından yapılır ve kendisi şahsen gözlemlere katılır. Gözlemlere katılmasının mümkün olmadığı durumlarda tahsis edilen gözlem zamanı rutin gözlemler için kullanılır.
Madde-27. Lisansüstü tez kapsamında gözlenen yıldızlara ilişkin veriler, Yüksek Lisans ve Doktora tezlerinin tamamlanmasından en geç 1 yıl sonra yayına dönüştürülmediği taktirde, bu verilerin kullanım hakkı Merkez Müdürlüğü’ne devredilir.
V. KİŞİSEL VE DİĞER PROJELERE İLİŞKİN EK HÜKÜMLER
Madde-28. Proje yürütücüsü, proje bir ulusal veya uluslararası ortaklık içeren çalışmanın bir parçası olsa bile gözlemlere katılmak zorundadır.
Madde-29. Proje yöneticisinin, varsa daha önceki gözlem projesi tahsislerinden ne derece üretim (yayın) yaptığı, öncelik vermede dikkate alınır.
Madde-30. Kişisel projeler kapsamında gözlenen yıldızlara ilişkin veriler, kişisel proje gözlemlerinin bitiminden 2 yıl sonra yayına dönüştürülmediği takdirde, bu verilerin kullanım hakkı Merkez Müdürlüğü’ne devredilir.
Madde-31. Öğretim üyesinin proje yürütücüsü olduğu proje önerileri önceliklidir.
VI. YÜRÜRLÜK
Madde- 32. Bu yönerge Ankara Üniversitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Araştırma ve Uygulama Merkez Yönetim Kurulu tarafından kabul edildiği tarihten itibaren yürürlüğe girer.
VII. YÜRÜTME
Madde-33. Bu yönergeyi Ankara Üniversitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Araştırma ve Uygulama Merkez Müdürü yürütür.
EK-A :
A.Ü. Gözlemevi Gözlem Projesi Öneri Formu
Gözlemevi web sitesindeki linkte verildiği gibidir.
EK-B :
Gözlemevi’nde Gözlem Gruplarının Oluşturulmasına İlişkin İlkeler ve Gözlemcilerin Uyması Gereken Kurallar
1. Komisyon, Gözlemci Gruplarını oluşturmakta yetkilidir. Gözlemcilerin ders/özel durumları dikkate alınarak gözlem günlerinde yapılacak her türlü düzenlemede, Komisyon’un görevlendireceği bir eleman yetkili kılınacaktır.
2. Her Gözlem Grubu, gözlemci konutlarının fiziki yeterliliğine uygun sayıda öğrenciden ve bir Gece Gözlem Sorumlusu’ndan oluşturulur.
3. Gözlem programı, Komisyon tarafından görevlendirilmiş kişi tarafından Gece Gözlem Sorumlusuna iletecektir.
4. Gözlem yapmak kadar hava kalitesini takip etmek de önemlidir. Bu bağlamda hava koşullarının fotometrik gözlemlere uygunluğu gözlem grubunun tüm üyeleri tarafından gece boyunca takip edilecektir.
5. Teleskoplar bilinçli ve dikkatli kullanılacaktır. Teleskopların uzun ömürlü olması bakımından onların, hasar verici her türlü işlemden kaçınarak kaba kullanılmamasından ve teknik bir arıza ile karşı karşıya kalındığında arızanın Gözlemevi’nin yetkili uzman elemanına aktarılmasından Gece Gözlem Sorumlusu görevlidir.
6. Havanın fotometrik gözlemlere uygun olması durumunda, gözlem programında belirtilen yıldız gözlemi, aksi belirtilmedikçe aynen yapılacaktır.
7. Havanın durumu fotometrik gözlemlere kısmen uygun değilse, Gece Gözlem Sorumlusu tarafından diğer gözlemcilere, gözlem yapma teknikleri ve yıldız bulup odaklama konularında teleskop başında deneme gözlemleri yaptırılacaktır.
8. Havanın tamamen kapalı olması durumunda Gece Gözlem Sorumlusu, gözlemci konutlarında gözlemcilere indirgeme ve minimum/maksimum zamanlarının hesabı vb. konularda eğitim ve uygulama çalışmasını yürütecektir.
9. Gözlemci konutlarında bulunan gözlem defterine, yapılan tüm gözlemler ile ilgili bilgiler Gece Gözlem Sorumlusu tarafından düzenli ve okunaklı bir şekilde yazılacaktır.
10. Gözlemevi’nin rutin gözlemleri ile ilgili minimum, maksimum veya ışık eğrisi gözlemleri, Komisyon’un yaptığı gözlem programı çerçevesinde Gece Gözlem Sorumlusu tarafından yapılacaktır.
11. Gözlemci konutları ve teleskoplar ile ilgili meydana gelecek herhangi bir
olumsuzluk / arıza, konutlarda bulunan tamirat defterine ve tahtaya aynı gün yazılacaktır.
EK-C :
Gözlemsel Etkinliklerde Gözlemci Konutlarının Kullanılması Sırasında
Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
- Konuta girişte ayakkabılar gelişigüzel bırakılmadan ayakkabılığa kaldırılacaktır.
- Öğrenciler, gözlem günlerinde Gece Gözlem Sorumlusu ile diyaloğa geçerek Gözlemevine beraber gidip gelecekler ve konutu en son Gece Gözlem Sorumlusu terk edecektir.
- Gece Gözlem Sorumlusunun belirleyeceği saatler dışında Televizyon seyredilmeyecektir.
- Hava gün içinde açık ise, akşam yemeği gözlemi aksatmayacak şekilde planlanacaktır.
- Yemek yaparken mutfak ve tüp gelişigüzel kullanılmayacaktır.
- Hava kısmen kapalı ise eğitim gözlemleri yapılacaktır.
- Havanın tamamen kapalı olması durumunda Gece Gözlem Sorumlusu tarafından veri indirgemesi, analizi vb. bilimsel araştırma konularında eğitim çalışması yaptırılacaktır.
- Bilgisayarlar ve internet ortamı özel amaçlı kullanılmayacak, bilgisayar masaüstüne herhangi bir kişisel veri oluşturulmayacaktır.
- Yazıcılar Gece Gözlem Sorumlusu denetiminde kullanılacak, eğitsel amaç dışında kullanılmayacaktır.
- Teleskop binalarında bulunan çöp kutularındaki poşetler her gün nizamiyedeki çöp kutusuna özenle bırakılacaktır.
- Gözlem konutlarının günlük bakım, temizlik ve diğer düzeninden Gece Gözlem Sorumlusu görevlidir.
- Gece gözlem ekibi tan vaktinden en az bir saat önce Gözlemevi’nde hazır olacaktır.
EK-D :
Gözlemevi’nde Yapılan Rutin Gözlemlerin Yayına Dönüştürülmesinde
Takip Edilecek Kurallar
1. Komisyon her Gözlem Proje Dönemi sonunda yayına dönüşebilir duruma gelen rutin gözlemleri aşağıdaki şekilde tasnif ederek Merkez Yönetim Kurulu’na karara bağlanmak üzere sunar:
a) IBVS ye gönderilebilecek maksimum minimum zamanı gözlemleri,
b) Işık eğrisi ve/veya dönem analizi olabilecek SCI kapsamındaki yayınlar,
c) Işık eğrisi ve/veya dönem analizi olabilecek yurtiçi hakemli dergilere (Türkçe) gönderilecek yayınlar,
d) Ulusal/uluslararası kongrelerde bildiri/poster şeklinde sunulabilecek yayınlar.
3. Gözlemlere dayalı verilerin yayınlanması Merkez Yönetim Kurulu’nun izni ve yetkisi dahilindedir.
4. Gözlemlerin verilerine dayalı tüm yayınların kullanımı ile ilgili yasal hakları, yayınlandığı dergi ile birlikte Merkez Müdürlüğü için saklıdır.